Występowanie i otrzymywanie – glin

Pod względem ilości, w jakiej wchodzi w skład dostępnych człowiekowi warstw skorupy ziemskiej (7,5%), glin zajmuje wśród metali pierwsze miejsce, a w ogólnej kolejności — trzecie (tabl. 1, § 6). Największe jego ilości wchodzą w skład skał wybuchowych w postaci licznych glinokrzemianów, z których najpospolitsze są skalenie (szpaty polne), jak ortoklaz KfAlSijOg], albit NalAlSisOg], anortyt Ca[Al2Si2Og] dalej nefelin Na[AlSi04], leucyt K[AlSi2Oe], różne rodzaje mik (biotyt, muskowit, lepidolit) i in. Dość często spotyka się również krzemiany glinowe: cjanit, sillimanit i andaluzyt, wszystkie o składzie Al2SiC>5, a różniące się jedynie strukturą krystaliczną (§ 242). Do minerałów bardzo rozpowszechnionych należy też kaolin, Al2[Si4Oi0](OH)2 – 2A1(0H)3, będący produktem chemicznego wietrzenia różnych glinokrzemianów. W najczystszej postaci, spotykanej dość rzadko, tworzy on pokłady tzw. glinki porcelanowej. Zwykle występuje zanieczyszczony związkami żelaza, pomieszany z piaskiem i niezwietrzałymi glinokrzemianami jako pospolita glina. Tlenek glinowy, A1203, spotyka się bądź to w postaci wyraźnie krystalicznej jako korund, bądź to w zbitych masach jako szmergiel. W postaci uwodnionej tworzy on minerały, diaspor i bauksyt (oba o wzorze AlO OH) oraz hydrargilit Al(OH)3. Minerałami glinowymi są wreszcie kriolit Na3[AlF6] oraz spinele, których najpospolitszy przedstawiciel ma skład wyrażony wzorem MgAHO/,.

Z powodu dużej trwałości wiązania glinu z tlenem otrzymanie metalu nie jest zadaniem łatwym. Dlatego, choć Marggraf już w 1754 r. uznał tlenek glinowy za odrębną „ziemię” (glinkę), metal wyodrębniony został (i to w stanie niezupełnie czystym) po raz pierwszy dopiero przez Oersteda w 1825 r. działaniem amalgamatu potasowego na chlorek glinowy. W ó h 1 e r, któremu zwykle przypisywano zasługę otrzymania metalicznego glinu po raz pierwszy w 1827 r., zastąpił amalgamat potasowy potasem. W późniejszych czasach robiono — głów- nie we Francji — próby wytwarzania glinu na większą skalę tą samą metodą, zastępując jedynie potas tańszym sodem (S t. Claire – Deville, około 1855 r.). Metoda ta dawała jednak produkt zbyt kosztowny, by mógł on znaleźć szersze zastosowanie. Dopiero wykryta przez Bun- sena (1854) metoda elektrolityczna, polegająca na elektrolizie stopionego chloroglinianu sodowego, NaAlCl/lt wskazała właściwą drogę rozwiązania zagadnienia taniego wytwarzania glinu.