Posted in 
Siarczan wapniowy, ciężar cząst. 136,14, należy obok węglanu do najbardziej rozpowszechnionych związków naturalnych wapnia. Spotyka się go zarówno jako sól bezwodną (anhydryt, CaS04), jak i w: szczególnie dużych ilościach w postaci uwodnionej (gips, CaS04 2H20). Występuje też w postaci soli podwójnych z siarczanami litowców, jak glauberyt Na2S04 CaS04, syngenit K2S04 CaS04 H20, polihalit K2S04 MgSO CaS04 2H20.
Gips, najbardziej rozpowszechniony spośród odmian siarczanu wapniowego, tworzy często duże, dobrze uformowane kryształy układu jed- noskośnego o gęstości 2,32 g/cm3. Są one dość miękkie i odznaczają się doskonałą łupliwością, dzięki której dają się rozszczepić na cieniutkie blaszki (szkło maryjne), używane w niektórych przyrządach optycznych. Zwykle jednak spotyka się gips w postaci agregatów o budowie włóknistej, ziarnistej lub zbitej. Ta ostatnia odmiana, przypominająca marmur, nosi nazwę alabastru i jest używana do celów dekoracyjnych.
Siarczan wapniowy nieznacznie tylko rozpuszcza się w wodzie. Ze wzrostem temperatury rozpuszczalność nieco wzrasta, osiąga maksimum około 50°C, po czym maleje (tabl. 77).
Po ogrzaniu powyżej 107°C gips traci 3/4 zawartej w nim wody i przechodzi w półhydrat, 2CaSOi H20. W zwykłej temperaturze półhy- drat stanowi odmianę nietrwałą i w zetknięciu z wodą przechodzi z powrotem w sól dwuwodną. Na tej reakcji polega zastosowanie gipsu do odlewów i robót sztukaterskich oraz do opatrunków chirurgicznych. Sól półwodną („gips wypalony”) zarabia się z wodą na półpłynną papkę, która w niedługim czasie twardnieje na zbitą masę, składającą się z iglastych, przeplatających się nawzajem kryształów gipsu. Procesowi twardnienia towarzyszy wydzielanie dość znacznych ilości ciepła i zwiększenie objętości. Dzięki temu gips szczególnie dobrze nadaje się do odlewów, gdyż wypełnia dokładnie wszystkie szczegóły formy. Spotykany w handlu gips sztukaterski zawiera zwykle jeszcze mniej wody, niżby to odpowiadało półhydratowi. Całkowite odwodnienie, zachodzące w temperaturze około 200°C, prowadzi do produktu, który podobnie jak i anhydryt naturalny przyłącza wodę jedynie bardzo powoli i nie nadaje się do robót sztukaterskich („gips przepalony”).
Około 1000°C siarczan wapniowy traci częściowo SO3 i daje tzw. gips estrichowy, który — podobnie jak gips sztukaterski — zarobiony z niewielką ilością wody twardnieje szybko na zbitą masę, stosowaną niekiedy w budownictwie zamiast zwykłej zaprawy murarskiej z wapna i piasku. Ten rodzaj zaprawy znany był jeszcze starożytnym Egipcjanom.
