Category Chemia

Związki cynawe, wywodzące się od cyny dwuwartościowej, są mniej trwałe od związków cynowych. Wywierają silne działanie redukujące, zarówno w ośrodku kwaśnym, jak i zasadowym. W roztworze cyna dwuwartościowa występuje bądź to w postaci kationu Sn2+, bądź też koordynacyjnie związana w takich anionach, jak [Sn(OH)3] lub [SnCl3]—.

Pattinsonowanie zostało obecnie prawie zupełnie wyrugowane przez metodę Karstena i Parkesa („parkesowanie”, 1850). Metoda opiera się na tym, że stopiony cynk miesza się z ołowiem w każdym stosunku dopiero powyżej 940°C, w pobliżu zaś temperatury topnienia cynku oba metale rozpuszczają się wzajemnie w bardzo ograniczonych ilościach. Natomiast srebro rozpuszcza się znacznie lepiej w cynku niż w ołowiu. Jeśli więc do surowego ołowiu w temperaturze około 400°C dodać pewną ilość cynku (kilka procent), stop rozdzieli się na dwie warstwy. Warstwą dolną stanowić będzie surowy ołów, w którym pozostało zaledwie około 0,001°,’o srebra. Praktycznie całe srebro natomiast wraz z pewną ilością ołowiu przejdzie do warstwy cynkowej, która wypływa na powierzchnię stopionego ołowiu w postaci piany i może być zgarnięta czerpakami. Po oddestylowaniu cynku otrzymuje się stop ołowiu ze srebrem, zawierający do 4u/o Ag.

Magnez należy do pierwiastków najbardziej rozpowszechnionych. Spotyka się go w przyrodzie wyłącznie pod postacią związków. Bardzo rozpowszechnione są przede wszystkim liczne krzemiany magnezowe, jak enstatyt Mg[Si03], oliwin (Mg,Fe)2[Si04], talk Mg2[Si4Oi0] Mg(OH)2, pianka morska Mg3[Sifl013] Mg(OH)2 3H20, serpentyn Mg3[Si/,Ou]

Sole glinowe, powstające przez rozpuszczenie wodorotlenku w kwasach, odszczepiają w roztworze kation trójwartościowy Al3+. Są one bezbarwne i nietrujące. Smak mają ściągający i kwaskowy, gdyż jako sole słabej zasady ulegają w roztworze hydrolizie z odczynem kwaśnym. Zadane roztworem mocnej zasady wydzielają galaretowaty osad wodorotlenku glinowego, rozpuszczalny w nadmiarze odczynnika wskutek tworzenia się glinianu.

Siarczek borowy, B2S3, ciężar cząst. 117,84, powstaje przez bezpośrednie łączenie się pierwiastków lub też podczas przepuszczania pary dwusiarczku węgla nad rozżarzoną mieszaniną trójtlenku boru z węglem. Jest substancją stałą, bezbarwną, o gęstości 1,55 g/cm3, topiącą się w 310°C. Z wodą rozkłada się na H3BO3 i H2S,

Jako materiał do odlewów czysta miedź jest mało przydatna. W stanie stopionym wchłania ona znaczne ilości niektórych gazów, m. in. tlenu, które wydziela z powrotem podczas krzepnięcia. Wskutek tego otrzymuje się odlew porowaty. Znacznie bardziej do odlewów nadają się liczne stopy miedzi, które znalazły różnorodne zastosowania.

Kwasy organiczne działają na glin w minimalnym stopniu. Natomiast roztwory silnych zasad rozpuszczają go dość łatwo, przy czym wydziela się wodór i powstają związki zwane glinianami (§ 276): – 2Al + 2OH” + 6HbO —2[Al(OH)/r + 3H,.

Obojętny węglan miedziowy, CuCO:b jest nieznany. Osady, powstające po dodaniu węglanu sodowego lub potasowego do roztworów soli miedziowych, są solami zasadowymi. Węglany zasadowe występują też w przyrodzie jako zielony malachit CuCO:} Cu(OH)2 i niebieski azuryt 2CuCO:j CU(OH)2, oba krystalizujące w układzie jednoskośnym. Pierwszy z nich używany jest w budownictwie ozdobnym, a także w stanie zmielonym jako farba (zieleń górska). Azuryt w wilgotnym powietrzu przechodzi stopniowo w malachit, wskutek czego stosowanie go jako farby (błękit górski) jest bardzo ograniczone.

Wodny roztwór NaOH nosi nazwę ługu sodowego. Ma on smak gorz- kożrący, „ługowaty” i jest śliski w dotyku na podobieństwo roztworów mydła. Na tkanki organizmu ług sodowy, zwłaszcza stężony, działa żrąco. Odczyn roztworu jest silnie zasadowy: wodorotlenek sodowy należy do najmocniejszych zasad, tzn. w roztworze niezbyt stężonym jest praktycznie całkowicie zdysocjowany na jony Na ' i OH-. Wykazuje też wszystkie reakcje właściwe jonom wodorotlenowym: barwi lakmus na niebiesko, z wszystkimi kwasami, nawet najsłabszymi, tworzy sole, z soli metali ciężkich wytrąca nierozpuszczalne wodorotlenki. Stężone roztwory wodorotlenku sodowego wyraźnie nadgryzają szkło i porcelanę, wy- lugowując z nich krzemionkę. Stopiony wodorotlenek atakuje też w dostrzegalnym stopniu większość metali, nie wyłączając platyny. Stosunkowo najodporniejszy jest nikiel oraz srebro w technice do stapiania wodorotlenków używa się zwykle naczyń żelaznych.

Również i stężone roztwory amoniaku rozpuszczają chlorek miedziawy, tworząc z nim zespolone amoniakaty o różnym składzie. Podobne amoniakaty otrzymano też, działając gazowym amoniakiem na stały CuCl.

Sole amonowe, powstające przez zobojętnienie zasady amonowej odpowiednimi kwasami lub też działaniem gazowego amoniaku na bezwodne kwasy (por. § 171), pod względem własności przypominają sole litowców, w szczególności potasu. Wchodzący w skład soli amonowych jon NH, którego budowę omówiono już wyżej (§ 90 i 171), zachowuje się w roztworach na podobieństwo jednowartościowego kationu metalicznego. W stanie elektrycznie obojętnym grupa NH4, zwana często amonem, nie jest zdolna do samodzielnego istnienia. Przez działanie amalgamatem sodowym na stężone roztwory chlorku amonowego lub przez elektrolizę soli amonowych na katodzie rtęciowej udało się jednak otrzymać wolne rodniki amonowe w roztworze rtęciowym, jako masę srebrzystobiałą, miękką jak masło, łatwo rozpadającą się z pęcznieniem na amoniak, wodór i rtęć. Nieco trwalszy jest amalgamat amonowy w temperaturze 0°C zachowuje się wówczas jak amalgamat metalu o dużej prężności roztwórczej, zdolny do rugowania z roztworu nie tylko takich metali, jak miedź, żelazo, cynk, lecz nawet bar.

Dwutlenek krzemu, czyli krzemionka, jest niewątpliwie najważniejszym związkiem krzemu i jedną z najbardziej rozpowszechnionych substancji w ogóle. W przyrodzie spotyka się ją w postaci kilku odmian krystalicznych, a także jako krzemionkę bezpostaciową. Najbardziej rozpowszechnioną z polimorficznych odmian krzemionki jest kwarc.