Category Chemia

Wykorzystując tę reakcję stosuje się go w gospodarstwie domowym jako proszek do pieczenia ciasta (tzw. „amoniak”) o tyle wygodniejszy w użyciu od wodorowęglanu sodowego, że ulatnia się bez pozostawienia części stałych.

Wobec dużego podobieństwa wapnia, strontu i baru wykrycie i ilościowe oznaczenie tych pierwiastków obok siebie nastręcza pewne trudności. Bardzo dobrze wapniowce dają się wykryć metodą analizy widmowej. Lotne związki wapnia barwią płomień krótkotrwale na kolor ce glastoczerwony, strontu — na intensywnie karminowy, wreszcie baru — na żółtozielony. To ostatnie zabarwienie utrzymuje się najdłużej.

Sole ołowiawe wywodzące się od tlenku ołowiawego jako tlenku zasadowego, są przeważnie w wodzie trudno rozpuszczalne. Spośród soli pospolitych kwasów łatwo rozpuszczają się jedynie octan i azotan oło-

Działając chlorem na węglowodory szeregu alkanowego (§ 218), zwłaszcza na świetle, można w nich zastąpić jeden lub kilka atomów wodoru przez chlor, przy czym tworzy się chlorowodór. Z metanu powstają w ten sposób kolejno CH3CI (chlorometan lub chlorek metylu), CH2CI2 (dwuchlorometan), CHCI3 (chloroform) i CCI4 (czterochloro- metan lub czterochlorek węgla). Tu omówiony zostanie w krótkości jedynie ostatni z tych związków. W technice otrzymuje się go bez zanieczyszczeń wymienionymi wyżej chlorowymi pochodnymi metanu, działając chlorem nie na metan, lecz na dwusiarczek węgla: CS2 + 3 CIa = CC14 + S2C12.

Zarobiona z wodą glina pęcznieje i przechodzi w miękką plastyczną masę, dającą się formować w najrozmaitsze kształty. Zdolność glin do pęcznienia i ich plastyczność zależy nie tyle od ich składu, ile od stopnia rozdrobnienia: im stopień ten jest większy, tym bardziej glina jest plastyczna. Po wysuszeniu poniżej 100cC glina staje się krucha, lecz pęcznieje znów pod wpływem wody i odzyskuje swą plastyczność. W wyższej temperaturze jednak, począwszy od 500—600°C, następuje odszczepienie wody chemicznie związanej i powstaje masa twarda, po- rowata, nie zmieniająca się pod działaniem wody. W temperaturze jeszcze wyższej 1400—1600°C mięknie ona i topi się następnie na lepką ciecz.

W związkach z pierwiastkami o charakterze elektroujemnym german występuje jako pierwiastek dwu- i czterododatni. Związki pierwszego szeregu, zwane germanawymi, są znacznie mniej trwałe i łatwo przekształcają się w lepiej poznane związki germanowe.

W łuku elektrycznym krzem łączy się z wodorem bezpośrednio. Znacznie łatwiej otrzymać związki tych pierwiastków z krzemku magnezowego, powstającego podczas redukcji dwutlenku krzemu nadmiarem magnezu: Si02 + 4 Mg = Mg„Si + 2 MgO.

Tal daje dwa szeregi związków: związki talawe, w których występuje z wartościowością +1, oraz talowe, wywodzące się od talu trójwartościowego. W przeciwieństwie do poprzednich pierwiastków III grupy, jego związki odpowiadające niższemu stopniowi utlenienia są znacznie trwalsze. Związki talowe działają wobec tego dość silnie utleniająco.

Sól ta o ciężarze cząst, 142,05 występuje w przyrodzie jako minerał thenardyt oraz towarzyszący pokładom soli potasowych i magnezowych w postaci soli podwójnych, jak glauberyt Na2SO/, CaSO/„ astra- kanit Na2S04 MgSO 4H2O, lóweit Na2SO', MgSO/, 2,5H20, glazeryt Na2SO/, K2SO/, i in. Tworzy on produkt uboczny podczas fabrykacji kwasu solnego działaniem kwasu siarkowego na chlorek sodowy na gorąco (§ 121). Dawniej wytwarzano go w ten sposób w dużych ilościach jako produkt pośredni podczas fabrykacji sody metodą Leblanca. Obecnie otrzymuje się go również z ługów pokrystalicznych, po wydzieleniu chlorku potasowego (§ 314), zawierających NaCl i MgSO/,. Powstający przez reakcję wymienną:

Dwuborowodór poddany działaniu wyładowań jarzeniowych w strumieniu obojętnego gazu, np. helu, daje inne borowodory, głównie B4H10, B5HflT i B5HU obok niewielkich ilości borowodorów wyższych.

W stanie stosunkowo najczystszym otrzymuje się krzem przez redukcję fluorokrzemianu potasowego glinem użytym w nadmiarze: – 3KjSiF, i 4Al = 3Si -r OKF 4AIF8.

W zwykłej temperaturze cyna jest odporna na działanie czynników atmosferycznych i na powietrzu zachowuje swój połysk. Na gorąco utlenia się, przechodząc w dwutlenek. Chlor i brom działają na nią już na zimno, jod dopiero po podgrzaniu. W wyższej temperaturze łączy się też ona z siarką, selenem i tellurem oraz fosforem.