Category Chemia

Rudę po ewentualnym wzbogaceniu, tj. oddzieleniu od przeważnej ilości skały płonnej (złoża) poddaje się najpierw prażeniu z dostępem powietrza. Arsen, antymon oraz część siarki uchodzą przy tym w postaci lotnych tlenków. Część miedzi przekształca się również w tlenek. Po spaleniu części siarki prażenie przerywa się, a rudę poddaje się na trzonie pieca płomiennego redukcyjnemu stapianiu z dodatkiem koksu oraz krzemionki jako topnika. Większa część żelaza przechodzi przy tym do żużla w postaci krzemianu żelazawego, reszta zaś w postaci siarczku wraz z powstałym ponownie siarczkiem miedzią wy m tworzy tzw. kamień miedziany, który jako cięższy opada na dno pieca. Przebieg tej reakcji może być w przybliżeniu przedstawiony równaniem: – 2 Cu O + FeS + C + !Si()g = Cu,S -|- CO + PeSiO,. (I)

Podczas działania kwasem solnym lub lepiej fosforowym na produkt redukcji tlenku borowego magnezem lub berylem zawierający pewne dości odpowiedniego borku, wydziela się mieszanina gazów, składająca się głównie z wodoru. Po wstrętnym, pobudzającym do nudności zapachu można jednak stwierdzić, że zawiera on domieszki innych substancji, będących — jak się okazało — związkami boru z wodorem. Związki te, zbadane dokładniej po raz pierwszy przez S t o c k a, są pod

Największe ilości wodorotlenku wapniowego zużywa się w budownictwie do przyrządzania zaprawy murarskiej. Prócz tego stosowany jest (obok tlenku magnezowego) do wyrobu zasadowych mas ogniotrwałych. Odgrywa również niepoślednią rolę w przemyśle chemicznym jako najtańsza i najłatwiej dostępna spośród mocnych zasad: pochłanianie tlenków azotu, otrzymanych przez „spalanie” powietrza metodą Birkelanda i E y de g o (§ 178, 181, 182), kaustyfikacja sody i potażu (§ 306, 313), regeneracja amoniaku z NH/,C1 podczas fabrykacji sody metodą S o 1 v a y a (§ 308) i in. Pewną niedogodność stanowi ograniczona rozpuszczalność wodorotlenku wapniowego w wodzie. Dlatego, gdy chodzi o zastosowanie większych ilości zasady, działa się silnie rozdrobnioną zawiesiną stałego wodorotlenku wapniowego w nasyconym roztworze („mleko wapienne”).

Węglany magnezowe, obojętny i zasadowy, po ogrzaniu w stanie stałym łatwo ulegają rozkładowi z wydzieleniem C02 i pozostawieniem tlenku magnezowego (magnesia usta). Prężność rozkładowa normalnego węglanu osiąga wartość 1 Atm już w 545°C. Z reakcji tej korzysta się dla otrzymywania czystego C02, np. do fabrykacji wód mineralnych.

Zwykle z przeróbki minerałów litowych i służy do wytwarzania innych soli tego pierwiastka, gdyż ze względu na małą rozpuszczalność łatwo może być otrzymany w stanie czystym. Krystalizuje w układzie jedno- skośnym.

Z zasadami słabymi, jak np. zasada amonowa, kwas krzemowy w ogóle soli nie tworzy. Toteż dodanie do roztworu szkła wodnego soli amonowej, np. NH4CI, powoduje wytrącenie uwodnionej krzemionki w postaci galaretowego osadu.

Ołów jest metalem ciężkim, barwy szaroniebieskiej, łatwo topli- wym (por. tabl. 52, § 213) i tak miękkim, że daje się rysować nawet paznokciem. Można go wywalcować na cienkie blachy, ze względu jednak na małą wytrzymałość mechaniczną nie daje się otrzymać zeń zbyt cienkiego drutu. Przewodnictwo cieplne i elektryczne ołowiu, jak na metal, nie jest zbyt wielkie (por. tabl. 62, § 244). W odróżnieniu od wyższych homologów ołów tworzy sześcienną sieć przestrzenną z obsadzonymi środkami ścian (rys. 126, § 248).

Złoto należy do pierwiastków rzadkich. W przyrodzie znajduje się ono prawie wyłącznie w postaci rodzimej. Istnieją dwojakiego typu złoża złotodajne. W złożach pierwotnych występuje ono w żyłach kwarcowych skał wybuchowych w postaci drobniutkich ziaren i blaszek zwykle w towarzystwie pirytu, cbalkopirytu i innych minerałów siarczkowych. Podczas wietrzenia skał złotonośnych ziarenka złota odporne na działanie chemiczne wilgoci i tlenu atmosferycznego zostają spłukane przez wody opadowe i jako cięższe osadzają się w łożyskach wielkich rzek łącznie z okruchami innych minerałów. W ten sposób powstają ławice piasków złotodajnych stanowiące wtórne miejsca występowania złota. Najdrobniejsze cząstki złota zostają uniesione przez rzeki do morza, gdzie zawartość złota wynosi przeciętnie 0,01—0,05 mg na 1 m3 wody morskiej.

Wodorotlenek sodowy, ciężar cząst. 40,00, zwany dawniej sodą żrącą lub kaustyczną, otrzymuje się następującymi metodami:

Powstawanie bieli ołowianej podczas procesu holenderskiego można przedstawić mniej więcej za pomocą następujących równań: Pb + aOz -i- CH3COOH = Pb(OH)(CH3COO), – 6Pb(OHj(CH3COO) -f 2C0a = Pb(OII)3 2PbC03 + 3Pb(CH3COO)a + 2H20 .

Tlenek ołowiawy, PbO, otrzymuje się na skalę techniczną przez utlenienie stopionego ołowiu w strumieniu powietrza. Powstaje też przez rozkład termiczny węglanu ołowiawego lub azotanu, a wreszcie podczas gotowania wodorotlenku ołowiawego ze stężonym ługiem sodowym lub potasowym. Jeżeli został utworzony poniżej temperatury topnienia (884cC), ma postać żółtego proszku, znanego pod nazwą masykot. Stopiony zastyga po oziębieniu w postaci łusek krystalicznych układu rombowego, barwy czerwonawej (d = 9,4 g/cm3). Ta czerwona odmiana tlenku ołowiawego, zwana glejtą, jest w zwykłej temperaturze odmianą trwałą. Przejście odmiany żółtej o gęstości nieco większej w odmianę czerwoną odbywa się jednak bardzo powoli. Można je przyśpieszyć, gotując odmianę żółtą przez czas dłuższy z wodą. Temperatura przemiany leży około 490°C. służy jako anoda, katodą jest cienka blacha z czystego ołowiu elektrolit stanowi roztwór fluorokrzemianu ołowiawego, zawierający pewien nadmiar wolnego kwasu. Dodatek żelatyny do elektrolitu sprawia, że ołów osadza się z roztworu w postaci zwartej, dobrze przylegającej warstwy. Zawarte w ołowiu domieszki szlachetniejsze (Bi, Cu, Ag) opadają na dno naczynia, tworząc tam tzw. szlam anodowy, mniej sziachet- ne zaś (Zn, Fe) przechodzą do roztworu i nie wydzielają się na katodzie. “

Metale należą do substancji obdarzonych wybitną skłonnością do występowania w stanie krystalicznym. Nie udało się dotychczas otrzymać żadnego metalu w stanie szklistym, bezpostaciowym. Przechodząc ze stanu ciekłego w stan stały, metale rzadko tworzą pojedyncze kryształy o większych wymiarach, ograniczone regularnymi płaszczyznami.