Category Chemia

W ostatnich czasach zaczyna coraz bardziej wchodzić w użycie metoda mrówczanowa otrzymywania węglanu potasowego. W tym celu działa się na siarczan potasowy w roztworze wodorotlenkiem wapniowym, wprowadzając równocześnie tlenek węgla, CO, pod ciśnieniem 30 at (por. § 225, ustęp końcowy): K2S()4 -t- Ca(OH)2 + 2 CO = CaS04 | 2HCOOK .

Z kwasami jeszcze słabszymi od octowego, jak węglowy, tiosiarkowy, azotawy, glin w ogóle nie tworzy soli, gdyż po dodaniu do obojętnego roztworu soli glinowej którejkolwiek soLi tych kwasów otrzymuje się wskutek natychmiastowej całkowitej hydrolizy zamiast odpowiedniej soli glinowej galaretowaty osad wodorotlenku glinowego, np.: – 2A13 + 3COf + 3110 = 2Al(OIE)a – SCO.

Siarczek amonowy. Przez nasycenie wodnego roztworu amoniaku gazowym siarkowodorem powstaje roztwór wodorosiarczku amonowego, NH4HS. Sól ta tworzy się także przez działanie siarkowodorem na gazowy amoniak. Jest ona bezbarwna, krystaliczna, i już w pokojowej temperaturze wykazuje znaczną prężność pary. W fazie gazowej następuje całkowity prawie rozpad na składniki: NH3 d- H2S NH4HS .

Wodorek sodowy, NaH, powstający bezpośrednio z pierwiastków w podwyższonej temperaturze, tworzy masę białą, krystaliczną. Jest związkiem bardzo nietrwałym, łatwo ulegającym rozpadowi pod wpływem wody: NaH + HOH = NaOH + H. Reakcja ta dowodzi, że wodór w tym związku jest składnikiem elek- troujemnym (por. § 302),

Magnez jest metalem o połysku srebrzystobiałym, dość twardym, niezbyt kowalnym i ciągliwym. Jest on najlżejszy ze wszystkich metali użytkowych (d = 1,74 g/cm3), około 1,5 raza lżejszym od glinu, a przeszło 5 razy — od miedzi. Od dawna czynione więc były próby stosowania magnezu jako materiału konstrukcyjnego. Na przeszkodzie temu stały jego niezbyt korzystne własności mechaniczne. Własności te mogą być wybitnie polepszone przez odpowiednie dodatki. Dlatego też stopy magnezu, przede wszystkim z glinem, znajdują szerokie zastosowanie jako materiał do odlewów, zwłaszcza w przemyśle samochodowym i lotniczym. Do najczęściej używanych stopów należy elektron, zawierający do 90% Mg (reszta Al, Zn, Mn) oraz magnal (stop z glinem o zawartości najczęściej 5—12%, najwyżej do 30% Mg).

Fluorek srebrowy, AgF, otrzymuje się przez rozpuszczenie tlenku srebrowego w kwasie fluorowodorowym. Jest bardzo łatwo rozpuszczalny w wodzie. Z roztworu krystalizuje jako jedno- lub dwu- hydrat, zależnie od temperatury. Przez ogrzewanie może być odwodniony.

W wodzie wodorotlenki glinowe są praktycznie nierozpuszczalne. Odmiana bezpostaciowa tworzy roztwory koloidowe, podobnie jak krzemionka. Świeżo strącony wodorotlenek glinowy łatwo rozpuszcza się w kwasach, jak również w nadmiarze mocnych zasad, lecz nie w amoniaku. Po dłuższym staniu osadu rozpuszczanie odbywa się znacznie powolniej. Rozpuszczalność ta świadczy o dwoistości (amfoteryczności) wodorotlenku glinowego. Ani zasadowy, ani zwłaszcza kwasowy charakter nie jest w nim silnie zaznaczony. Wskutek tego związki powstające pod działaniem mocnych zasad na wodorotlenek glinowy i noszące nazwę glinianów ulegają daleko posuniętej hydrolizie, zwłaszcza w roztworach rozcieńczonych, nadając im odczyn silnie zasadowy. Po dłuższym staniu wydziela się z takich roztworów wodorotlenek glinowy Al(OH)3 W postaci kryształów o budowie identycznej z naturalnym hydrargilitem. Ten sam wodorotlenek wydziela się też podczas przepuszczania dwutlenku węgla przez roztwór glinianu (por. § 274).

Na działanie czynników chemicznych krzemionka we wszystkich swoich postaciach jest bardzo odporna. Wobec dużego powinowactwa krzemu do tlenu, wyrażającego się dużą wartością ciepła powstawania SiO-2 z pierwiastków (208,4 kcal/g-cz.), redukcja jego na wolny pierwiastek odbywa się dopiero w wyższych temperaturach i po zastosowaniu energicznych środków redukujących (Mg, Al, C). Jeśli środek redukujący był użyty w nadmiarze, uwolniony krzem łączy się z nim (Mg, C) lub też tworzy stop (Al). Przez silne ogrzanie z węglem lub krzemem powstaje gazowy jedno- tlenek SiO, mogący jednak istnieć tylko w bardzo wysokich temperaturach.

Wskutek dużego zagęszczenia atomów w sieciach przestrzennych powyższych trzech typów, znajdującego wyraz w wysokich liczbach koordynacji, poszczególne płaszczyzny sieci mogą być przesuwane względem siebie bez naruszania spójności sieci. Stąd właśnie wynika kowalność i ciągliwość, charakteryzujące typowe metale.

Srebro spotyka się w stanie rodzimym, zwykle w postaci utworów nitkowatych lub pierzastych. Niekiedy zawiera ono znaczne ilości złota (Kongsberg w Norwegii) lub rtęci (Chile). Ważniejszymi rudami srebra są: siarczek, AgS, występujący bądź to jako samodzielny minerał, argentyt, bądź jako domieszka innych siarczków (ołowiu, miedzi) tiosole, jak prustyt AgafAsS.) i pirargiryt Agj(SbSJ) oraz niektóre inne. Pewne znaczenie ma też chlorek srebrowy, AgCl (srebro rogowe, kerargiryt), występujący głównie w złożach południowoamerykańskich.

Typowe własności metali, wynikające z obecności w nich „gazu elektronowego”, są nieodłącznie związane ze stanem stałym lub ciekłym. Ogólne własności par metali nie różnią się zasadniczo od własności innych gazów. Pary metali mogą mieszać się w dowolnych stosunkach z parami innych substancji, są przepuszczalne dla promieni świetlnych, źle przewodzą5 ciepło i prąd elektryczny. Pary większości metali składają się z cząsteczek jednoatomowych. Nie jest to jednak cechą wyłączną metali. Z i jednej strony bowiem spotyka się jednoatomowe cząsteczki

Miedź różni sią od innych metali już na pierwszy rzut oka swym charakterystycznym czerwonym połyskiem. Jest ona niezbyt twarda, przy tym nadzwyczaj kowalna i ciągliwa, dzięki czemu może być wy— klepana w cieniutkie blaszki, przeświecające światłem zielonkawym, lub też wyciągnięta w drut o grubości nie przekraczającej paru setnych milimetra. Wytrzymałość drutu miedzianego na rozerwanie wynosi do 34 kg/mm2. Miedź jest po srebrze najlepszym ze wszystkich metali przewodnikiem ciepła i elektryczności. Jej przewodność cieplna w 18°C wynosi 0,989 cal/cm sek-stopień {98,3°/o przewodności srebra), a przewodność elektryczna w 18°C — 57,2 odwrotności oma (93°/o przewodności srebra). Jednakże już drobne ilości takich zanieczyszczeń, jak P, As, Sb, silnie obniżają przewodność elektryczną miedzi.